Tóc tiên hồng hay báo vũ (danh pháp khoa học hai phần: Zephyranthes rosea) là một loài bản địa thuộc chi Zephyranthes của vùng Caribe. Chúng được trồng rộng rãi để làm cây cảnh và đã trở thành loài cây nhập tịch tại các vùng nhiệt đới trên khắp thế giới. Chúng chỉ nở hoa sau các cơn mưa lớn. Loài này có chứa các chất độc có khả năng gây chết người.

Tóc tiên hồng là loài thân thảo lâu năm có một lá mầm. Chúng là loài thực vật nhỏ, chỉ đạt chiều cao 15 đến 20 cm. Chúng có từ năm đến sáu chiếc lá dài thẳng hẹp và dẹt., rộng khoảng 3 đến 4 mm, thân hành có vỏ với đường kính khoảng 1,5 đến 2,5 cm.


Các bông hoa đơn lẻ hình phễu hướng thẳng đứng hoặc hoặc hơi nghiêng với cán hoa dài 10 đến 15 cm. Mo hoa dài khoảng 2 đến 2,8 cm và chỉ phân chia không đáng kể ở đỉnh.

Các bông hoa có sáu cánh với đường kính khoảng 2,5 cm và chiều dài 3 đến 3,5 cm. Bao hoa có màu hồng tươi với một ống tràng bao hoa trung tâm màu xanh lá cây dài ít hơn 5 mm. Sáu nhị hoa có chiều dài khác nhau, một dài 11 mm, một dài 16 mm, và bốn nhị hoa còn lại dài từ 12 đến 13 mm.Chúng ngắn hơn so với vòi nhụy và lồng vào miệng của bao hoa. Bao phấn dài 3 đến 6 mm.

Những bông hoa phát triển thành các quả nang và được chia tiếp thành ba thùy. Hạt đen bóng và phẳng bẹt.

Phân loại :
Zephyranthes rosea thuộc chi Zephyranthes (loa kèn mưa) thuộc phân tông Zephyranthinea của tông Hippeastreae. Nó được phân loại thuộc phân họ Amaryllidoideae của họ Amaryllis (Amaryllidaceae). Nếu theo phân loại rộng hơn, đôi khi nó cũng được liệt kê vào họ loa kèn (Liliaceae).

Danh mục :
Tóc tiên hồng (giống như các loại loa kèn mưa khác) chỉ mọc ra những bông hoa chóng tàn sau các cơn mưa hay bão lớn theo mùa, và hoa thường nở vào cuối mùa hè. Tên chi Zephyranthes có nghĩa là "những bông hoa của gió tây", từ tiếng Hy Lạp ζέφυρος (zéphuros, một thần Anemoi) và ἄνθος (anthos, 'hoa'). Zephyrus là hiện thân của gió tây, cũng liên hệ đến mưa rào. Tên loài xuất phát từ tiếng Latin có nghĩa là 'hồng sẫm' hay 'hồng đỏ'.

Tóc tiên hồng là một trong hai loài thuộc chi Zephyranthes được biết đến với cái tên 'tóc tiên hồng'. Loài còn lại là Tóc tiên hồng to (Zephyranthes carinata), thường được gọi không chính xác là Zephyranthes grandiflora. Tóc tiên hồng to thường được các thương nhân dán nhãn sai là Tóc tiên hồng. Ta có thể phân biệt Tóc tiên hồng lớn với tóc tiên hồng vì "tóc tiên hồng to" nó có hoa lớn hơn nhiều với màu hồng thắm hơn. Tóc tiên hồng cũng có 24 tế bào thân thể nhiễm sắc thể lưỡng bội, so với 48 của tóc tiên hồng to.

Một loài có tên khoa học là Habranthus robustus cũng có một số đặc điểm giống với "tóc tiên hồng". Ta có thể phân biệt chúng với tóc tiên hồng vì hoa của nó lớn hơn và có màu hồng nhạt hơn.

Phân bố và môi trường sống :
Tóc tiên hồng là thực vật bản địa của vùng Caribe, đặc biệt là Cuba, Puerto Rico, Guadeloupe, và Martinique. Nó đã được đưa đến và trở thành loại nhập tịch ở các vùng nhiệt đới của Bắc Mỹ, Trung Mỹ, Nam Mỹ, châu Á, Úc, và một số quốc đảo Thái Bình Dương. Chúng thường bị nhiễu loạn tại các vùng đất và đồng cỏ nhận được lượng mưa định kỳ.

Sử dụng :
Tóc tiên hồng thường được nhân giống bằng cách phân tách các cụm thân hành, song cũng có thể trồng bằng hạt giống. Chúng được sử dụng rộng rãi làm cây cảnh. Chúng duy trì tương đối thấp, ở trạng thái ngủ trong suốt thời kỳ hạn hán. Tuy nhiên, chúng chịu lạnh kém hơn các loài khác trong chi Zephyranthes.

Tại Ấn Độ, chúng cũng được sử dụng trong y học dân gian, cùng với Zephyranthes flava.

Độc tính :
Thân hành của tóc tiên hồng, giống như các thành viên khác trong chi Zephyranthes và Habranthus, có chứa nhiều loại ancaloit độc hại khác nhau gồm lycorine và haemanthamine. Chúng có thể gây nôn, co giật, và tử vong cho người, gia súc, và gia cầm.

Sâu bệnh :
Loài gây hại đối với tóc tiên hồng bao gồm các côn trùng nhai. Chúng cũng dễ bị tổn thương bởi nấm kí sinh Botrytis cinerea.

-st-

Read more…

Hoa tóc tiên hay tóc tiên, dây tóc tiên, dương leo (danh pháp khoa học : Ipomoea quamoclit) là một loài thực vật có hoa trong họ Bìm bìm. Loài này được miêu tả khoa học đầu tiên vào năm 1753.

Hoa Tóc Tiên thường được dùng để làm dây leo quanh hàng rào. Tóc Tiên thuộc loại thân thảo, có cành mỏng, nhẵn mềm xanh. Lá sẻ giống dạng lông vũ.

Hoa Tóc Tiên cực kì dễ trồng , chỉ cần gieo ít hạt vào đất, làm giàn cho cây con leo . Sau 5 đến 10 ngày thì chúng ta đã có một giàn hoa Tóc Tiên cho vườn nhà.

Tóc Tiên dùng để leo cổng chào, hàng rào hoặc cho nó leo trên khung kiểu nghệ thuật bằng các chất liệu sắt, gỗ..vvv chứ không cho leo giàn vì khi nở hoa, hoa chỉ hướng lên trời không thưởng thức vẻ đẹp của nó được.

Tóc Tiên rất dễ trồng, nhưng phải đảm bảo nhu cầu nước tưới suốt thời kỳ tăng trưởng, nếu để khô 2-3 ngày nó sẽ ra hoa sớm trong khi dây còn ngắn và chưa phủ hết khung sườn. Vì vậy, tưới nước đều mỗi ngày cho tới khi nó phủ hết khung sườn, ta ngừng tưới nước 2-3 ngày là nó sẽ nở hoa một loạt rất đẹp.

Có một mẹo nhỏ là hãy ngâm hạt giống trong nước ấm có pha một chút thuốc kích thích tăng trưởng Atonik cho có màu vàng nâu là được, ngâm trong một giờ rồi đem gieo, khi cây lên được khoảng một mét thì tiến hành bấm đọt để cây đẻ nhiều nhánh mới, thỉnh thoảng phun Atonik cho nó phát triển tốt.
​

Tóc Tiên thường bị rệp sáp, rệp vảy và rệp muội phá hoại, chúng ta có thể dùng các loại thuốc như Pegasus, Polytrin, Actara v.v. các loại thuốc này có hiệu quả kéo dài khoảng một tháng và thuốc ít hôi, phun một lần là cả tháng không có con rệp nào, đừng dùng Supracide nó hôi mà hiệu lực chỉ có vài ngày.

Tóc tiên có nhược điểm là sau đợt ra hoa thì cây lụi tàn phải trồng lại nhưng vẻ đẹp mà nó mang lại thì cũng rất xứng đáng để chúng ta trồng.

-st-

Read more…

Cây Long thủ vàng, hay còn gọi là Rồng vàng, đầu rồng vàng, hoàng long ngọc. Cây có tên khoa học là Pachystachys lutea. Long thủ vàng là loài cây bụi cận nhiệt đới thuộc họ Ô rô ( Acanthaceae ) có xuất xứ từ Peru, một quốc gia vùng Nam Mỹ.

Cây Long Thủ Vàng là loại cây bụi, thường cao từ 30 đến 40 cm, ở điều kiện lý tưởng có thể cao trên 1 mét, hóa gỗ ở gốc, thân ít phân nhánh.

Lá mọc đối ở hình, lá hình trái xoan dài, màu xanh đậm, hẹ gân lông chim nổi rõ.

Cụm hoa ở ngọn, mọc thẳng đứng. Hoa màu trắng ngà, dạng uốn cong, nhỏ, đỉnh chia 2 môi, hoa chóng tàn nhưng lá bắc rất bền.

Lá bắc lớn, màu vàng cam, xếp xít nhau thành một bông dày. Đây là loại cây cảnh được trồng ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.

Cây Long Thủ Vàng ưa sáng, dễ trồng từ giân cành, ưa khí hậu nhiệt đới, đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt.

-st-

Read more…

Hoa Tô liên còn gọi hoa mõm sói,mõm chó,hàm chó, hoa mắt nai, có tên khoa học là Torenia Fournierii Lindt, thuộc họ hoa Mõm sói (Scrophulariaceae).

Đặc điểm cây hoa Tô Liên :

- Rễ : Thuộc loại rễ chùm, phát triển khỏe, rễ ăn lan rộng theo chiều ngang và nổi gần trên lớp đất mặt. Khi vun gốc cây Tô liên sẽ ra các rễ phụ ở đốt thân, rễ phụ cùng với rễ chính tạo thành bộ rễ khỏe mạnh để giữ cây và hút thức ăn nuôi cây.
- Thân : Thuộc dạng thân cỏ, sống hàng năm, mọc thẳng đứng thành bụi nhỏ cao 40 – 50 cm, khả năng phân cành mạnh tạo cho cây có bộ tán tròn, khum chặt, hình cầu rất đẹp. Thân cành cứng khỏe, nên khả năng chống đổ cao.

Hoa Tô Liên - Hoa Mõm Sói

- Lá : Lá mọc đối, hình giáo rộng, gốc hình tim, đầu thuôn dài, mép có răng cưa nhỏ và có cuống dài. Lá ít lông tơ, phiến lá dày trung bình, màu xanh bóng.
- Hoa : Cụm hoa rất sai, mọc ở nách lá hay ở đỉnh ngọn, hoa nở dần từng bông, cánh tràng rộng hợp thành ống hẹp, trên loe rộng chia thành 4 thùy, phần trên tròn tù có màu lam tím ở mép cánh, phần dưới thường gọi là gốc họng có màu trắng.
- Quả và hạt : Thuộc dạng quả nang, có đài trong chứa nhiều hạt, hạt rất nhỏ, có hình tròn, màu vàng sáng.

Cách trồng và chăm sóc hoa Tô Liên :

- Nhiệt độ : hoa Tô liên có nguồn gốc nhiệt đới, nên có khả năng chịu nóng cao, rất thích hợp trồng vào mùa hè,từ 25 – 27 độ C cây sinh trưởng rất tốt. Cây có thể chịu được nhiệt độ từ 10 – 35 độ C, nhiệt độ thấp dưới 10 độ C cây không chết nhưng cành nhỏ yếu, ra hoa kém, cây khô cằn, kém sức sống, nhiệt độ trên 35 độ C cây ra hoa nhiều nhưng chóng tàn, màu sắc nhợt nhạt, độ bền kém.


- Độ ẩm : Hoa Tô Liên có khả năng chịu hạn tốt và chịu úng cao, không nên để ngập úng qua đêm, nên tưới nước thường xuyên, giữ cho độ ẩm đất ở mức 60 – 65%.

- Ánh sáng : Cây hoa tô liên ưa dãi nắng, trong điều kiện ánh sáng gay gắt cây vẫn ra hoa đều và đẹp. Tuy nhiên cây con sinh trưởng tốt cần tránh ánh sáng trực xạ, ươm cây ở những nơi thoáng, có mái che.

-st-

Read more…

Cây củ ấu, tuy gọi là "củ" nhưng đây đúng ra là "quả", vì nó phát triển dưới nước đến khi già thì rụng và vùi xuống bùn nên được gọi là "củ".

Cây củ ấu sống dưới nước, mọc ở các ao, đầm. Cây có thân ngắn, lá nổi trên mặt nước và lá chìm dưới nước. Lá nổi có phao ở cuống, lá chìm phiến lá giảm nhỏ chỉ thấy các đường gân. Rễ mọc dưới bùn và trong nước. Hoa màu trắng hoặc vàng, mọc đơn độc hay ở nách lá. Quả thường gọi là củ có 2 sừng do các lá phát triển thành. Trong quả chứa một hạt, trong hạt có nhiều bột trắng ăn được.

Cây củ ấu

Hình dạng cây củ ấu :

Lá cây ấu có hai dạng. Lá ngầm thì nhọn mũi, thân dài, trông gần giống như rễ. Lá nổi hình gần như vuông, rộng khoảng 5 cm, mép có răng cưa. Mặt trên của lá thì nhẵn, màu lục thẫm. Mặt dưới màu hung đỏ, có lông tơ. Cuống lá xốp ruột, phình ra có tác dụng như cái phao để nổi lên trên mặt nước.

Hoa ấu là loại hoa đơn, sắc trắng.

Trái ấu, tức "củ" có thân hình xoan với hai góc nhọn chìa ra hai bên.

Củ Ấu

Sử dụng Củ ấu :

Củ ấu có 50% tinh bột và 10% đạm nên được dùng làm nguồn lương thực cho con người cùng súc vật. Củ ấu có thể ăn sống cũng như chín. Tùy theo khẩu vị nhưng ấu gai có tiếng là chát. Ấu trụi ăn bở. Được ưa chuộng nhất là ấu sừng trâu.

Ẩm thực Việt Nam có một số món dùng củ ấu. Phổ thông nhất là củ ấu luộc, thường dùng làm món quà ăn chơi, nhưng cũng có khi dùng làm lương thực thay cơm vào cuối thu lúc giáp hạt ở Việt Nam. Ngoài ra là các món ba ba hầm củ ấu, giò heo hầm củ ấu, thịt heo quay nấu củ ấu cùng hành gừng. Một số loại chè cũng dùng củ ấu nấu với hạt sen, đường phèn, v.v.


Tục ngữ Việt Nam về Cây Củ ấu :

Việt Nam có câu :

"Thương nhau củ ấu cũng tròn
Ghét nhau đến quả bồ hòn cũng vuông"

hoặc

"Ghét nhau quả bồ hòn cũng ngọt".

Đồng dao Việt Nam cũng có nhắc đến "củ ấu có sừng".

Một số bài thuốc trong y học về củ ấu :

Trong củ ấu có nhiều gluxit, đường glucô, protein. Trong 100g thịt củ ấu có 24g đường, 9mg canxi, 49mg phot pho, 0,7mg sắt, các vitamin A, B1, C, D và men có tác dụng điều trị các bệnh ung thư gan, ung thư dạ dày.

Theo các lương y nước ta, củ ấu có vị ngọt tính mát, có tác dụng bổ mát, giải cảm nắng, giải các chất độc, ăn thì bổ ngũ tạng, no lòng không đói, yên trong bụng và nhẹ mình, chữa rôm sảy, da mặt khô sạm, chữa nhức đầu, choáng váng cảm sốt, chữa loét dạ dày, giải độc rượu...

Trung Quốc đã nghiên cứu và dùng cây ấu chữa bệnh từ lâu đời. Sách "Danh y biệt lục" cổ xưa đã viết: củ ấu tươi vị ngọt, mát, ăn uống có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trừ phiền, tiêu khát, giải rượu; Còn ăn chín có công hiệu ích khí, kiện tỳ. Trong cuốn “Bản thảo cương mục” cổ có viết: Củ ấu vị ngọt chát, tính bình, có công hiệu ngừng thoát tả, giải độc, tiêu độc, tiêu thũng, thường dùng để chữa bệnh tiêu chảy, kiết lị, đại tiện ra máu, loét dạ dày, trĩ, lòi dom. Kinh nghiệm Trung Quốc cho thấy củ ấu là vị thuốc tốt, thực phẩm ngon, nhưng ăn nhiều sẽ gây trệ khí, do đó những người có u cục ở ngực, bụng không được dùng.

Một số bài thuốc sử dụng củ ấu :

- Chữa nhức đầu, choáng váng, cảm sốt: 3-4 củ ấu sao cháy, sắc uống, ngày 1 thang (Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam)

- Sốt, sốt rét, loét dạ dày: Vỏ củ ấu sao thơm, sắc uống (Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam).

- Giải độc rượu, làm cho sáng mắt, chữa sài đầu trẻ: 10-16g toàn cây, sắc uống (Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam)

- Rôm sảy, da khô sạm: Dùng củ ấu tươi, giã nát, xoa lên da (Chữa bệnh bằng cây lá).

- Viêm loét dạ dày: Thịt củ ấu 30g, Củ mài 15g, Hồng táo 15g, Bạch cập 10g, Gạo nếp 100g, nấu cháo, cho thêm 20g Mật ong, trộn đều ăn (Sách Trung Quốc: Những bài thuốc trị bệnh bằng trái cây).

- Hư nhược phiền khát: Thịt củ ấu tươi 50g, Địa cốt bì 15g, Câu kỷ tử 6g, Hoàng cầm 6g, Cam thảo chế 6g, sắc uống (Sách Trung Quốc: Những bài thuốc trị bệnh bằng trái cây).

-Say rượu: Thịt củ ấu tươi 250g, nhai nuốt (Sách Trung Quốc: Những bài thuốc trị bệnh bằng trái cây).

-Tỳ vị hư nhược: Thịt củ ấu 50g, Bạch truật 15g, Hồng táo 15g, Sơn tra 10g, Sơn dược 15g, Màng mề gà 6g, Cam thảo chế 3g, sắc uống (Sách Trung Quốc: Những bài thuốc trị bệnh bằng trái cây).

- Đại tiện ra máu: Vỏ củ ấu 60g, Địa du 15g, Tiêu sơn căn 6g, ô mai 10g, Cam thảo chế 6g, sắc uống (Sách Trung Quốc: Những bài thuốc trị bệnh bằng trái cây).

- Bệnh trĩ, nhọt nước: Vỏ củ ấu sấy khô, đốt tồn tính, tán thành bột, trộn đều với Dầu vừng, bôi hoặc đắp.

Nước ta có điều kiện tốt để phát triển cây ấu. Đây là cây thực phẩm, cây thuốc, cây xuất khẩu.  Mong rằng các nhà sản xuất, dược liệu, kinh doanh nghiên cứu sản xuất để đáp ứng nhu cầu trong nước và thị trường nước ngoài.

-st-

Read more…

Cây Đinh Lăng Trắng hay cây Gỏi Cá, cây Nam Dương Sâm tên khoa hoc: Polyscias variegate, Họ Araliaceae; nguồn gốc Châu Á, Châu Mỹ.

Đặc điểm cây đinh lăng trắng : thân gỗ lâu năm, mọc thành bụi thẳng, phần thân già sần sùi có màu nâu hoặc xám, phần thân non màu xanh nhẵn.

Lá đinh lăng trắng là lá kép, mọc so le, màu xanh đốm trắng, nhẵn, các lá con không đều, hình gần tròn, có răng cưa; cuống dài, mảnh, tạo thành bẹ ôm sát thân.

Cây đinh lăng trắng cho hoa mọc thành từng cụm ở gần đỉnh, nhỏ, màu trắng xanh. Cây đinh lăng trắng có quả dẹt.

Cây Đinh Lăng Trắng

Cây đinh lăng trắng thường được dùng để cắm hoa.

Cây đinh lăng trắng là cây ưa sáng, dễ trồng, dễ chăm sóc, sinh trưởng và phát triển tốt trong điều kiện khí hậu bình thường.

Cây đinh lăng trắng có thể trồng trong chậu, trong bồn hoặc sân vườn để làm cảnh, trang trí, tạo không gian xanh nơi công viên, các công trình cảnh quan…

-st-

Read more…

Đinh lăng hay cây gỏi cá, nam dương sâm (danh pháp khoa học hai phần: Polyscias fruticosa, đồng nghĩa: Panax fruticosum, Panax fruticosus) là một loài cây nhỏ thuộc chi Đinh lăng (Polyscias) của họ Cam tùng (Araliaceae). Cây được trồng làm cảnh hay làm thuốc trong y học cổ truyền.

Cây Đinh Lăng

Cây đinh lăng có lá kép, mọc so le, lá 3 lần xẻ lông chim, mép khía có răng cưa. Hoa nhỏ màu trắng, mọc thành tán. Quả dẹt, dài 3-4mm, dày khoảng 1mm. Lá đinh lăng phơi khô, nấu lên có mùi thơm đặc trưng, dân gian gọi nôm na là mùi "thuốc bắc". Lá tươi không có mùi thơm này.

Đi sâu vào những cây cùng có họ với nhân sâm (Panax ginseng) làm thuốc bổ, qua rất nhiều năm nghiên cứu và thử nghiệm. Viện y học Quân đội Việt Nam đã tìm ra cây đinh lăng với những tính chất của nhân sâm. Qua nghiên cứu và qua thực nghiệm của Viện y học Quân đội, kết quả nghiên cứu đã xác nhận rễ cây đinh lăng có tác dụng làm tăng cường sức dẻo dai và nâng cao sức đề kháng của cơ thể, chống được hiện tượng mệt mỏi, làm cho cơ thể ăn ngon, ngủ yên, tăng khả năng lao động và làm việc bằng trí óc, lên cân và chống độc.

Đinh lăng được dùng chủ yếu là phần lá và rễ. Rễ đinh lăng được thu hái vào mùa đông, ở những cây đã có từ 4-5 tuổi trở lên, cỡ độ tuổi này, rễ mới có nhiều hoạt chất. Khi đào lấy rễ, rửa sạch, cắt bỏ phần rễ sát với góc thân. Rễ nhỏ thì dùng cả, nếu rễ to thì dùng phần vỏ rễ. Thái nhỏ, phơi khô chỗ râm mát, thoáng gió để bảo đảm mùi thơm của dược liệu và bảo đảm hoạt chất của rễ. Khi dùng, để nguyên hoặc tẩm rượu gừng 5% rồi sao qua, tẩm thêm 5% mật ong, sao vàng thơm.

Tính chất dược liệu: có vị đắng, ngọt, tính mát, mùi thơm, không độc, được dùng với các dạng như sau: Ngâm rượu: Rễ Đinh lăng khô, sao khi đã thu hái "không sao tẩm" 150gr tán nhỏ, ngâm với 1 lít rượu có độ cồn từ 35-40o trong 7-10 ngày. Thỉnh thoảng lắc đều. Ngày dùng 2 lần, mỗi lần 5-10ml, uống trước bữa ăn độ 30 phút.

Thuốc bột và thuốc viên: Rễ Đinh lăng đã sao tẩm (150gr) tán nhỏ, rây mịn, ngày uống 0,5 đến 1gr. Trộn với mật ong, vo thành viên, mỗi viên độ 0,25-0,50gr. Ngày uống 2-4 viên chia làm 2 lần, trước bữa ăn độ 30 phút. Thuốc hãm: Rễ Đinh lăng đã sao tẩm (10-15gr) hãm với nước sôi như hãm với nước chè, uống nhiều lần trong ngày. Nói chung rễ Đinh lăng tăng cường sinh lực, dẻo dai, tăng cường sức chịu đựng của cơ thể. Trong y học cổ truyền Việt Nam, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác đã dùng rễ đinh lăng sao vàng, khử thổ, sắc cho phụ nữ uống sau khi sinh đẻ để chống đau dạ con và làm tăng tiết sữa cho con bú.

Lá đinh lăng được dùng theo kinh nghiệm dân gian, chống bệnh co giật cho trẻ em, lấy lá non và lá già phơi khô đem lót vào gối hoặc trải giường cho trẻ nằm. Thân cành Đinh lăng sắc uống với liều từ 20-30 g, chữa được bệnh đau lưng, mỏi gối, tê thấp, dùng phối hợp với rễ cây xấu hổ (ngủ ngày), cúc tần, cam thảo dây. Đinh lăng còn được dùng để chữa ban sởi, ho ra máu, kiết lỵ. Phối hợp với sữa ong chúa làm thuốc bổ là rất tốt. Chú ý: Không được dùng rễ đinh lăng với liều cao, sẽ bị say, có hiện tượng mệt mỏi đối với cơ thể. Lá non đinh lăng còn được dùng làm rau ăn sống, làm gỏi cá v.v... và cũng là vị thuốc bổ tốt cho cơ thể.

-st-

Read more…

Ngô đồng được coi là “cây linh”, có khả năng ứng nghiệm. Truyền thuyết cho rằng cây ngô đồng có thể hấp dẫn loài phượng đến ở là con vật thần kỳ khác lạ. Vì vậy, khi trồng ngô đồng trước nhà sẽ mang lại điều bình yên, may mắn và tốt lành cho gia chủ.

Tên thường gọi: cây ngô đồng, ngô đồng cảnh, cây dầu lai có củ, Sen lục bình, ngô đồng nước Pháp.
Tên khoa học: Jatropha podagrica Hook.f. Họ Thầu dầu EUPHORBIACEAE.

Cây ngô đồng nước Pháp có tên gọi khác là "huyền linh mục", do thế cây rất đẹp, lá dầy, sinh trưởng nhanh và có tác dụng làm sạch không khí nên được người dân trong thành phố trồng rất rộng rãi, nó còn có tên gọi rất đẹp là "hoàng đế của những loại cây hành đạo".

Cây ngô đồng

Đặc điểm:
Cây ngô đồng có dáng đẹp, lá xanh quanh năm và cụm hoa độc đáo, lâu tàn (gần như có quanh năm). Ở nước ta cây Ngô đồng rất được ưa chuộng, trồng bằng hạt rất phổ biến.

Ngô đồng cảnh gốc phình to như cái lọ, xù xì, mập, phân nhánh ít. Lá có cuống đính gần gốc, màu xanh bóng, nhẵn, đẹp. Lá chia thành 3 - 5 thuỳ to và những phiến hẹp như kim. Cụm hoa to, đỏ như cụm hoa của cây San hô. Cuống chung dài, mập, màu xanh xám, thẳng.  Bầu hình trái xoan, nhẵn, màu xanh bóng. Quả nang thường nổ mạnh tung hạt đi khắp nơi.

Công dụng:
Vỏ Ngô đồng dùng làm thuốc tẩy, trị táo bón, gây nôn, lợi sữa. Lá dùng trị ghẻ lở. Trong dân gian, người ta dùng cuống lá dầm nát, đặt rịt chữa sa tử cung và dùng cuống lá, thân cây, giã ra chế nước sôi uống trị ho ra máu, khạc ra máu. Cây  ngô đồng có tác dụng mạnh đến các mô bị viêm nhiễm khi các mô này có nguy cơ làm mủ như: Nhọt độc, viêm cơ, viêm hạch, viêm tuyến mang tai. Các vết thương nông, nhỏ như trẻ đứt tay, đứt chân, nếu bôi ngay nhựa của cây này trực tiếp lên vết thương, giữ gìn sạch sẽ là có thể yên tâm không bị nhiễm trùng.

Lưu ý: 
Quả ngô đồng cảnh có độc, nên cẩn trọng khi trồng cây này nếu trong nhà có trẻ em, vì có thể gây ngộ độc khi trẻ em không biết mà ăn vào !

-st-

Read more…

Huỳnh anh hay Hoàng anh hay dây huỳnh, dây công chúa (danh pháp khoa học: Allamanda cathartica L.) là loài cây cảnh thuộc chi Dây huỳnh (Allamanda) trong họ La bố ma (Apocynaceae), có nguồn gốc từ Brasil. Loài này được nhắc tới trong quyển Flora Brasiliensis ("Thực vật Brasil") của Carl Friedrich Philipp von Martius.

Cây này chủ yếu được dùng để trị sốt rét: thân và lá khi phân hủy trong nước có tác dụng diệt bọ gậy,một phát hiện mới tại Việt Nam dùng loài hoa này sao chế tương tụ như sao chè với nhiệt độ thích hợp sau đó ủ kín có thể dùng làm thuốc đuổi muỗi hiệu quả hoặc được sử dụng như một loại nhang muỗi ngoài ra theo y học Ấn độ và philippin loại trà hoa này có thể dùng làm thuốc nhuận tràng theo phương thức pha trà uống khi dùng ở liều cao có tác dụng như thuốc tẩy ruột.

Theo các tài liệu trước đây loài hoa này phát triển thuận lợi tại một số vùng nhiệt đới, là loại có hoa nở quanh năm và dễ trồng tại vùng nhiệt đới hoặc vùng khí hậu có nhiệt độ trên 14 độ C.[cần dẫn nguồn]

Qua thực tế tại thổ nhưỡng Tây Nguyên Việt Nam thì có những khác biệt. Cụ thể tại tỉnh Đăk Nông đây là loài cây có hoa nở quanh năm và rất dễ trồng chỉ cần bẻ cành cắm xuống đất đồi đủ ẩm và che nắng ban đầu là có thể sống và phát triển mạnh hoặc chỉ cần vin cành xuống lấp đất để nhân giống tạo cây mới mà vẫn duy trì qua trình sinh trưởng của cành

Đây là một loại cây mà thân cành lá đều đẹp nên được trồng làm cảnh tại Việt Nam, thường được trồng cho leo nóc tường, nóc cổng hoặc ban công. Trong vòng đời cây cho số lượng hoa nhiều hơn lá, hoa có hình phễu và chia ra năm cánh ở phần loe phễu có chung cuống hình chuông. Cây ít nhựa tại thân và cành song tại phần sinh trưởng có nhiều nhựa có dạng sữa không dính lắm, khi bị ngắt sẽ có sữa tiết ra thành giọt đọng tại phần vết thương.

-st-

Read more…

Hoa tiên ông là loại giống hoa mới được ưa chuộng trong mấy năm gần đây. Hoa có mùi thơm dễ chịu, nhìn lạ mắt thích hợp để trang trí trên bàn phòng khách phòng làm việc. Có nhiều màu cho bạn lựa chọn: hồng, trắng, tím, xanh, đỏ...

Loại hoa tiên ông trồng trong nước :

Với bộ rễ trắng dài được trồng trong 1 bình nước sáng trong suốt cùng với màu hoa đủ sắc màu sẽ tạo nên 1 không gian rực rỡ, sang trọng cho căn phòng nhà bạn !

Hoa tiên ông trồng trong đất :

Read more…

Chi Chà là (danh pháp khoa học: Phoenix) là một chi của khoảng 15-20 loài thực vật thuộc họ Cau (Arecaceae), có nguồn gốc trong khu vực từ quần đảo Canary kéo dài về phía đông tới miền bắc và miền trung châu Phi, đông nam châu Âu (Crete) và miền nam châu Á (từ Thổ Nhĩ Kỳ về phía đông tới miền nam Trung Quốc và Malaysia).

Thân cây đơn hoặc có chồi rễ mút và phát triển thành bụi, có chiều cao dao động từ 1–30 m. Lá hình lông chim dài từ 1–6 m. Các loài trong chi này có hoa đực và hoa cái trên các cây khác nhau và chúng thụ phấn nhờ gió. Hoa không dễ thấy có màu nâu ánh vàng và rộng khoảng 1 cm, nhưng chúng được nhóm lại thành cành hoa lớn có nhiều nhánh dễ thấy dài khoảng 30–90 cm. Quả là loại quả hạch, dài 1–7 cm, có màu vàng hay nâu đỏ hoặc tía sẫm khi chín, bên trong có một hạt.

Chà là có thân và lá giống cây dừa, nhưng lá dài hơn lá dừa (4-6m), bẹ lá có nhiều gai nhọn. Thân có thể cao đến 40m, đường kính thân từ 40-60cm, rễ có thể đi dài từ 10-15m, tán lá rộng 8m, thời gian cho trái có thể dài đến 80-90 năm. Cây chà là thích hợp trồng trên đất cát (vùng hoang mạc ở tỉnh ta), có mạch nước ngầm càng tốt, chịu được mặn, lượng mưa hàng năm từ 250mm trở lên, nhiệt đột từ 2-600C. Cây cho hoa vào tháng 2-3 và quả chín, thu hoạch vào tháng 8-12, cây 3 tuổi đã bắt đầu cho quả. Cây cho quả sai hay không tùy thuộc khả năng chăm sóc. Qua đặc điểm sinh học của cây chà là cho thấy nó hoàn toàn thích hợp với đặc điểm khí hậu và thổ nhưỡng của tỉnh ta, nhất là vùng cát ven biển như Phan Thiết.

Cây sống khỏe trong điều kiện đất trồng tự nhiên và ở vị trí râm mát. Hiện nay cây Chà là được sử dụng rất nhiều trong thiết kế cây xanh cảnh quan. Với dáng cây uốn cong mềm mại, tán lá đẹp thanh thoát, cây có thể được trồng thành các cụm nhỏ kết hợp với đá tự nhiên và các loại cây bụi thấp, tạo thành một tiểu cảnh rất đẹp mắt. Cây cũng có thể được trồng thành các chậu cỡ lớn, cỡ đại, chậu ghép 2- 3 cây, dùng để bày ở sảnh lớn, lối đi lớn nơi có bóng râm.

-st-

Read more…

Bách thủy tiên là loại cây trồng thương mại, được trồng trang trí trong các hồ cá thủy sinh hoặc trồng làm kiểng trong nhà giúp giảm bớt lượng CO2 có trong không gian sống.

Tên phổ thông: Bách thủy tiên, Từ cô lá tim.

Tên khoa học: Echinodorus cordifolius

Họ thực vật: Alismataceae (Từ cô).

Nguồn gốc xuất xứ: Phân bố ở Việt Nam

Đặc điểm hình thái:
Thân, Tán, Lá: cây có chiều cao từ 40-60cm. Lá có màu xanh sáng, bóng, hình ovan hơi tròn, chóp nhọn hình mác, đáy hình tim, dài 10-12cm, rộng 7-9 cm. Lá tròn và rộng hơn khi sống chìm dưới nước.

Hoa, Qủa, Hạt: Hoa tụ tán trên 1 phát hoa dài 60-80cm, phát hoa có khoảng 3-9 vòng hoa, mỗi vòng hoa có từ 3-15 chiếc. Hoa màu trắng với 3 cánh hoa rời.

Đặc điểm sinh lý, sinh thái: Tốc độ sinh trưởng: Nhanh.

Phù hợp với: Cây thích hợp đất với nhiều mùn và có thể chịu bóng một phần với độ sâu tối đa khoảng 15cm.

Chăm sóc :
Cho cây ra ngoài trời hứng ánh nắng trong vòng 2 tiếng, khoảng từ 8 ~ 10 giờ sáng (01-02 lần/tuần) + thay nước 01 lần/01 tuần.

-st-

Read more…

Sâm Nhung là một dạng cây Thủy sinh. Ưa quang hợp. Cây chơi theo thế. Cây bon sai thuần sang môi trường nước được bố trí vào không gian sống. Đặt cây nơi cửa sổ có ánh sánh chiếu vào hoặc nơi có ánh sáng quang hợp mạnh. Mực nước yêu cầu: 1/3 so với rể cây.

Do sâm nhung là cây thủy sinh ( cây trồng trong nước ), nên cũng sẽ có những đặc tính của cây thủy sinh.

Ưu điểm của cây thủy sinh

Trồng được trong nhà, nơi ít ánh sáng và trong môi trường máy lạnh.
Không tốn nhiều thời gian chăm sóc vì cây sống bằng dung dịch dinh dưỡng có vi chất tương đương như trong đất.
Không cần am hiểu về kỹ thuật vẫn dễ dàng trồng cây.
Sống trong nước nên cây rất sạch sẽ, tươi mát.
Phong thủy tốt với cây xanh, nước mát, cá bơi lội sinh động.
Hơi nước bốc ra từ bình cây sẽ làm mát môi trường máy lạnh, hạn chế khô da.
Cây không tích lũy chất độc và gây ô nhiễm môi trường.
Tạo cảm giác thư thái, minh mẫn khi bị áp lực công việc.
Cây phát triển mỗi ngày sẽ là nguồn cảm hứng cho những người thích khám phá.

Hướng dẫn chăm sóc

- Mỗi tuần ít nhất 1 lần nên đưa cây ra hứng ánh sáng liên tục trong 2h vào buổi sáng từ 7h đến 9h.
- Khi thấy cây có những lá bị vàng, héo, rễ bị úng, … lấy kéo cắt tỉa bỏ những phần bị hư, giúp cây có điều kiện ra lá và rễ mới.
- Khi phát hiện nước trong bình không còn trong suốt mà nổi bọt, chuyển màu vàng thì nên thay nước cho cây.

Cách bổ sung thêm dung dịch (từ 7 – 20 ngày/lần):
- Lấy cây ra khỏi bình
- Tùy vào lượng nước trong bình mà cho lượng dung dịch vào với tỉ lệ 5 ml cho vào 5 lít nước
- Lắc bình liên tục khoảng 2 – 3 phút
- Cho cây trở lại bình


Nên:

- Phun sương lên lá sẽ làm lá xanh và phát triển tốt

- Tăng liều lượng dung dịch theo thời gian để cây tăng trưởng mạnh

- Thay nước cây đúng hạn: tuần 1-2 lần

Không nên:

- Đặt cây nơi thiếu ánh sáng

- Cho nước quá nhiều lên cả thân cây.

- Đưa cây ra nắng vào khoảng 9h00-15h00.

-st-

Read more…

Cây Thủy trúc còn có tên là Lác dù, tên khoa học là Cyperus involucratus, thuộc họ thực vật : Cyperaceae (Cói). Cây có nguồn gốc xuất xứ từ Madagasca. Cây được phân bố rộng rãi ở Việt Nam.

Cây Thủy trúc có ý nghĩa phong thủy trừ tà, trồng trước và sau nhà có trúc là đem lại tốt lành cho cả gia đình.

Với vóc dáng thanh mảnh đặt sắc cùng vòng lá được xếp đều đặn như một bông hoa rất đẹp, sẽ mang lại sự mới lạ cho không gian  trang trí của bạn.

Cây thủy trúc phát triển tốt trong môi trường nước, có tác dụng lọc và làm sạch môi trường nước.

Cây Thủy Trúc

Tuy nhiên trong quá trình phát triển, cây thường thay lá, lá cây sẽ bị úa vàng, nếu bạn không ngắt bỏ thì lá sẽ rơi vào nước, làm đục nước. Khi phát hiện nước trong bình bị đục, hoặc có sủi bọt, có thể do các nguyên nhân sau:

- Rễ cây bị thối và phân hủy.

- Lá vàng hoặc một số lá còn xanh bị thối do mức nước cao, ngập cả phần thân cây.

Vì vậy khi chăm sóc cây cần chú ý các phương pháp sau :

- Dùng tay tách bỏ các lá vàng hoặc lá bị thối, tỉa các rễ bị mềm nhũng. Khi tỉa bỏ các củ bị hư nên nhẹ nhàng để không làm gãy các củ bên cạnh do rễ củ của cây thảo lan chi khá giòn, dễ gãy.

- Dùng vòi nước xịt nhẹ lên phần rễ, phần gốc cây

- Rửa sạch bình và thay nước mới cho cây, chú ý không đổ nước ngập thân cây.

-st-

Read more…

Hoa thiên lý được trồng ở các nước Đông dương, Inđônêxia, Malaixia, Thái lan, Trung quốc. Ở Âu châu, người ta đã trồng cây Thiên lý từ năm 1748 để làm cây cảnh và lấy hoa. Riêng tại nước ta, Thiên lý được trồng nhiều trong các vườn gia đình vùng đồng bằng cho leo giàn lây bóng mát vào mùa hè, hoa thơm mát về đêm nên do đó còn có tên Dạ Lài hương.

Dân Việt thường dùng hoa và lá nấu canh với thịt ăn như một loại rau cho bổ mát. Trong những ngày hè nắng bức, một bát canh chua Hoa Thiên lý là phương thuốc giải nhiệt rất hay, không bị rôm sẩy hay mẩn da. Ăn canh hoa Thiên lý người ta có cảm giác khoan khoái, dễ ngủ và ngủ ngon giấc, bớt đi đái đêm và đỡ mệt mỏi đau lưng. Có thể xem hoa Thiên lý là một vị thuốc an thần.

Nếu tra sách thuốc thì ta thấy hoa thiên lý  có vị ngọt, tính bình, tính chống viêm làm tan màng mộng, xúc tiến lên da non, thường được chỉ định trị viêm kết mạc cấp và mãn tính, viêm gíac mạc, mờ đục màng mắt, viêm kết mạc do sởi. Hoa thiên lý còn trị giun kim

Lá thiên lý được dân quê giã đắp lên đinh nhọt . Nó còn trị lòi dom trĩ và sa dạ con bằng cách giã 30 - 50 gr lá Thiên lý với 5% muối vắt lấy nước cốt, tẩm bông đắp vào hậu môn hay âm hộ (sau khi rửa sạch chỗ đau bằng nước muối), mỗi ngày thay một lần, sau 2- 3 ngày thì có kết quả. (Những điều này tôi viết theo Đỗ Tất Lợi dựa theo phúc trình của bệnh viện Thái bình ( Bắc Việt) trong báo Y Học thực hành vào tháng 5, năm 1962

Rễ thiên lý có thể dùng chữa đái buốt có máu hay cặn trắng, mỗi ngày dùng 10 - 20 gr dưới dạng thuốc sắc.

-st-

Read more…

Hoa giấy bao gồm nhiều màu hoa khác nhau, tùy vào điều kiện khí hậu mà có màu hoa đặc trưng .Ví dụ tại miền có khí hậu lạnh như Đà lạt, miền Bắc thì cây hoa giấy màu tím như Vạn huê lầu, màu đỏ thắm, màu vàng, tím nhạt…

Còn ở miền Nam hay tại TPHCM thường cây hoa giấy dễ cho màu trắng, màu hồng, màu đỏ sậm…

Như vậy màu hoa hoa giấy tùy vào vùng miền và theo kỹ thuật xử lý ra hoa theo ý muốn người trồng.

Để hoa giấy ra hoa thường xuyên có mấy nguyên tắc chung như sau :

- Sau mỗi đợt cây hoa giấy cho ra bông nên cho cắt tỉa thu gọn tàn đồng thời bón bổ sung phân hữu cơ đã hoai mục như : Phân bò , phân trùn quế, phân dơi, bánh dầu, phân Dynamic…tùy vào nguồn phân mà người trồng có thể tìm dễ dàng. Khi cây ra tán lá mới bón thêm đợt phân vô cơ như : NPK, DAP, Lân…hay phun phân bón lá cung cấp thêm dinh dưỡng cho cây hoa giấy ra thêm nhiều tán lá mới ( Giai đoạn sinh trưởng)

- Khi cây sinh trưởng đâm chồi ra lá đạt thời gian từ 2-3 tháng là cây đủ sức cho một đợt ra hoa mới, bắt đầu cho bón phân NPK có hàm lượng Kali hay Photpho cao như NPK 10-30-30, 9-15-25, 10-30-10,.10-10-30, KNO3… chia làm 2 đợt và tưới nước đầy đủ cho cây hấp thu phân tốt nhất, thời gian bón từ 10-15 ngày ( giai đoạn xử lý)

- Bắt đầu thời gian hạn chế dần nước tưới đi đến cắt không tưới cây hoàn toàn giúp cây chuyển sang giai đoạn phân hóa mầm hoa ( giai đoạn sinh thực ) .Đây là giai đoạn quan trọng quyết định cây hoa giấy ra hoa có nhiều và đồng đều hay không. Nếu hoa giấy trồng thành mảng hay đám nhỏ trực tiếp dưới đất thì có thể không tưới nước trong thời gian 3-5 ngày do đất có ẩm độ.Còn cây trong chậu cần phải theo dõi hàng ngày nếu quá khô phải tưới sơ qua duy trì ẩm độ cho cây và không làm cây quá héo có thể làm cây chết.Thời gian cắt nước từ 5-7 ngày sau đó tưới lại nhưng lượng nước vừa đủ không quá nhiều.

- Quan sát khi thấy cây hoa giấy bắt đầu có lá mới chụm nhỏ lại lá non mới mọc có màu hơi sậm, thân cây xuất hiện chồi nhỏ là cây đã chuyển sang giai đoạn ra nụ ra hoa, để giúp cây ra hoa với màu sắt tươi tắn, lâu tàn thì phun bổ sung Vitamin B1 và phân dưỡng hoa định kỳ 1 lần 1 tuần, Vẩn duy trì tưới nước vừa đủ không để cây thiếu nước sẽ gây rụng chồi hoa, nên tưới cây vào buổi sáng sớm ( giai đoạn dưỡng hoa)

Lưu ý : Thời gian xử lý cây hoa giấy ra hoa là 2,5 – 3 tháng, Nếu cây trồng chậu thì cần kết hợp cắt nước tưới và lặt bỏ hết lá trên cây thì cây sẽ có hoa quanh năm.Chú ý chế độ ánh sáng cung cấp cho cây, cần để cây hoa giấy nơi đầy đủ ánh sáng mặt trời cây sẽ ra hoa thường xuyên, nên bón phân bổ sung cho cây trong chậu vì cây dễ suy yếu dần, ít cành nhánh và hay bị sâu bệnh tấn công .

Riêng cây được trồng nơi có bóng mát bóng râm thì thời gian xử lý ra hoa có thể sớm hơn 1 tháng và cây ra hoa không đều.

Vậy để xử lý cây hoa giấy ra hoa đúng vào dịp Tết cần quan tâm vào thời gian bắt đầu xử lý theo giai đoạn như trình bày ở trên.

Ví dụ : Vào tháng 09 ÂL nên bắt đầu xử lý ra hoa cây hoa giấy thì sẽ kịp nở hoa vào dịp Tết Nguyên Đán.

-st-

Read more…

Hình thái : Cây thân bụi, lá dài màu xanh bóng, gân lá song song. Hoa màu tím mọc trên một cuống chung dài, mùa hoa gần như quanh năm.

Đặc điểm sinh thái : Cây chịu bóng bán phần, ưa ẩm, chịu được khô hạn. Tốc độ sinh trưởng trung bình. Nhân giống bằng tách bụi.

Chu đinh lan – Lan Sapthoglottis mọc khắp Á châu cho đến các quần đảo ở Nam bán cầu, Úc Châu và lan tràn tới Hawaii và Caribbean. Thổ dân đảo Molucca nấu lá cây lan để chữa bệnh thấp khớp. Những cây lan nguyên thủy, mọc ngoài thiên nhiên hoa không mở rộng như những cây đã lai giống. Tại các quốc gia như Thái Lan, Phi Luật Tân và Hawaii người ta trồng lan này làm cây cảnh trang trí trong vườn vì lá xanh ngắt, hoa màu sắc rực rỡ và không phải mất nhiều thời gian chăm sóc.

Việt Nam chúng ta chỉ có vài giống nhưng trên thế giới loài lan này có trên 60 giống và hiện nay đã được lai tạo ra khá nhiều giống có hoa rất đẹp. Thái Lan là nước làm chúng ta ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của Chu đinh  lan, và những cây Chu đinh lan có màu lạ sau này đều do các nhà vườn nhập và nhân giống từ Quốc gia này. Cây Spathoglottis plicata mà người Việt gọi là Chu đinh lan tím, có lẽ màu này rất phổ thông, nhưng thực ra cây này có rất nhiều biệt dạng với màu sắc khác nhau từ vàng hồng, trắng tím thẫm, tím nhạt, được lai giống với cây Spathoglottis kimballina tuy ít hoa, nhưng mầu vàng tuyệt đẹp và cũng có khá nhiều biệt dạng cho nên đã tạo ra rất nhiều cây lai giống cho nhiều hoa, mầu sắc lộng lẫy, hoa mở rộng.

Chu đinh lan là một loài điạ lan có nhiều màu sắc, rất dễ trồng và đặc biệt phát triển rất nhanh. Dò hoa mọc từ đáy củ, cao khoảng 50-60 phân. Hoa tuy không thơm nhưng màu sắc huy hoàng lộng lẫy. 15 hoa nở liên tiếp và trong 2-3 tháng mới tàn hết hoa nếu được tưới nước và bón phân đều đặn và có độ ẩm từ 60-70%. Nếu trồng chu đinh lan trên đất nên chọn vật liệu thật xốp và thoát nước. Nếu trồng trong chậu nên dùng chậu có đáy sâu cho rễ ăn xuống. Nên nhớ củ lan rất dễ bị thối cho nên chỉ vùi sâu 1/3 mà thôi. Khi tách nhánh không cần phải có nhiều củ như các loài lan khác.

-st-

Read more…

Hoa Thược Dược Tên khoa học Dahlia variablis Desf cùng họ cúc với các cây hoa cúc trên và cây hoa Đồng tiền. Thước dược có nguồn gốc từ Mehicô nhập nội vào Tây Ban Nha năm 1789, lan ra Châu Âu qua Pháp rồi vào Việt Nam. Tên địa phương gốc là Chichipathi hay Aeocothi. Trong tên khoa học, chứ Dahlia là lấy tên nhà thực vật học Thụy Điển Dahl để đặt cho nó.Cây Aeocothi không đẹp, qua gần 300 năm chọn lọc và bồi dục nó mới được như ngày nay. Ta không nên nhầm nó với cây mộc thược dược, một loại danh hoa của Trung Quốc. Thân gỗ và thuộc 1 họ khọc, ở ta không trồng được.

Giống thược dược hiện có 5 nhóm:
- Thượt dược xương rồng (Dahlia Caetus) cánh hoa nhọn và cuốn .
- Thước dược cánh dẹt.
- Thượt dược lai Dahlia Hybisty
- Thước dược tổ ong (Dahlia Ponyron)
- Thước dược lùn hay ntta lùn nhiều màu và sặc sỡ, chịu đựng thời tiết bất thuận, khỏe.

Cây thược dược ở ta có hai giống hoa đơn và hoa kép. Giống hoa đơn, còn mang tính chất của tổ tiên chỉ có một vòng cánh, màu sắc cũng đẹp, song từ lâu ít thấy. Giống hoa kép rất đẹp, nhiều hình dáng và màu sắc. Có giống cánh rối, cánh hoa như bị xé nhỏ, có giống cánh hoa xếp như tổ ong. Có giống màu tím, màu đỏ cờ, đỏ tươi, màu nhung, tiết dê, huyết dụ, màu da cam, màu gạch cua, cánh sen thẫm, cánh sen nhạt, trắng sữa, trắng trong, vàng đậm, vàng hoàng yến... Hoa nở rực rỡ song rất tiết là không có mùi thơm. Đặc điểm riêng biệt là lá mọc đối, có rễ củ phình to chứa chất dự trữ, ngùơi không ăn được. Rễ lại ăn ngang nên đòi hỏi đất tốt, sâu, màu độ PH trung tính. Tuy vậy, có nhiều giống như đỏ cờ, nhiều phân quá, cây béo mập cho hoa kém, giống màu cánh sen, thiếu phân hoặc bón ít không cho hoa được và hay bị bệnh. Cũng như hầu hết các cây hoa thời vụ khác, cần tỉ lệ N.P.K cân đối, rất ưa phân bắc, màu hoa tươi đậm và rực rỡ hơn.

Nhân giống bằng hạt, chỉ áp dụng với thước dược hoa đơn, giống hoa kép nhân giống bằng chồi mầm hoặc chồi ngọn, chồi nách. Khoảng tháng 4 - 5 khi cây thượt dược không cho hoa nủa thì cắt bỏ thân, chừa lại 20 - 30cm, đánh cây cả bầu, eất vào chỗ râm mát hoặc dủ đất bó thành từng bó, cất vào trong nhà. Đầu tháng 8 đem củ trồng, nhớ rằng nếu mất đoạn gốc cây, tự củ không thể phát chồi mầm được chăm sóc tốt, sau 15 - 20 ngày từ các đốt thân mọc lên các chồi mầm. Cứ 12 - 15 ngày lấy chồi mầm một lần đem giâm. Nếu đất ở nơi cao ráo, để nguyên cả cây, mùa hè cần có các cây eao để che râm. Tháng 7 - 8 cây phát chồi mầm, tách lấy nhiều chồi có 4 - 6 lá nhớ là nếu lấy được cả một gốc chồi bám vào thân cây mẹ mới mau ra rễ. Cũng có thể cắt ngọn cây. Ngày xưa, người ta còn phải chẻ chân chồi mầm thành 2 - 4 để giấm cho ra rễ nhiều.

Giâm vào khay cát hay nền cát tươi ẩm và chen nắng. 6 - 7 ngày chồi mầm ra rễ. Chọn cây có rễ "răng cá, tức là rê mới ra còn trắng sữa đem trồng, cây sẽ khỏe mau hồi và lên tốt.
Cũng như đã số các cây họ cúc, thược dược cũng đòi hỏi điều kiện nhiệt độ thấp và ánh sáng ngày ngắn để ra hoa, nên thời vụ chủ yếu là vụ Đông xuân. Thược dược cho hoa từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Muộn cho hoa nở đúng tết, người ta thường trồng cây con vào đâu tháng 10 âm hạch rồi dựa vào các giống mà eăn ngày bấm ngọn.

Thí dụ: giống cánh sen ềan 45 - 47 ngày, giống trắng Hà Nội, trắng Hải phòng, màu da cam, màu gạch cua 50 - 52 ngày. Các giống đỏ, huyết dụ, tiết dê 60 - 65 ngày. Giống biến có 2 màu đo, trắng thì dài hơn... Mỗi cây chỉ để 4 - 6 thân, eòn tỉa bỏ hết các mầm nách, mầm gốc, cần hái bỏ hết chân lá vàng già, rồi cắm cọc và buộc vòng giữ cây làm cho cành thẳng, khi cây có nụ, nếu căn ngày chính xác, chỉ để một nụ lâu cho hoa to. Nếu không, cần để một nụ bên thay thế nếu hoa trên nở sớm. Cũng có thể để mỗi hon kèm theo một nụ cho đẹp. Mật độ
trồng 40x45cm bổ hốc, bỏ phân lót trước. Khi lót thúc cần tùy cây tốt, xấu mà bón. Chủ yếu là sau khi trồng 20 - 25 ngày cho cây phát triển đã, nếu cần có thể bón 1 - 2 tân nữa và tân 'cuối vào lúc cây đã có nụ để nuôi hoa. Nhổ cỏ, vun và tưới giữ cho đất luôn đủ ẩm, rất hạn chế xới đất để tránh đứt rễ. Cần lưu ý thêm cách bấm ngọn, bấm một búp và một đôi lá là bấm nông, một búp và 2 - 3 đôi lá trở lên là bấm sâu. Bấm nông, các nhánh phát triển nhanh áp dụng vào những năm rét đậm. Cây có thể lâu cho hoa, bấm nông sẽ mau cho hoa.

-st-

Read more…

Củ thủy tiên rất giống củ hành tây, cũng có nhiều lớp vỏ củ như vậy. Toàn củ gồm một củ chính lớn nhất và một số củ nhỏ hơn mọc xung quanh, được gọi là mầm sườn. Vỏ thân củ hoa màu trắng sữa, đáy củ là vầng rễ già có màu vàng ngà, lớp rễ mới mọc ra sau này sẽ có màu trắng muốt, óng ánh như râu tóc của tiên ông. Giữa củ có lá non màu vàng và các tia hoa gồm nụ hoa, cuống hoa nằm thẳng hàng.

Phía dưới của củ bao giờ cũng có một chút đất để bảo vệ vầng rễ, người Hoa sống xa tổ quốc thường dùng khăn gấm gói mảnh đất này lại và để lên ban thờ tổ tiên và răn dạy con cháu hướng về tổ quốc.

Thủy tiên có sức sống rất mạnh mẽ, các vết cắt, gọt sẽ lành sau vài ngày. Gọt hoa thủy tiên mục đích là để tạo ra những hình dáng độc đáo như ý muốn. Vỏ củ, cuống hoa, lá được gọt, xén, tỉa sau đó sẽ lành nhưng dù sao, sự sinh trưởng cũng bị kiềm chế. Ngược lại, mặt bên kia của củ không bị gọt vẫnphát triển bình thường. Gọt, tỉa, cạo, cắt và thủy dướng tốt sẽ cho ta những giò thủy tiên có lá uốn lượn thấp, hoa vươn cao, nghiêng nghiêng duyên dáng.

I. Dụng cụ gọt thủy tiên :
Gồm một số dụng cụ chính như sau :
- Dao vát lưỡng dụng : dùng để bóc, cắt, cạo, gọt, xén... toàn dao dài khoảng 18cm, lưỡi vát 45 độ, rộng 2.5cm sống dao dày khoảng 2mm
- Panh kẹp
- Dao máng : dùng để xén lá nằm sâu trong bẹ củ. Lưỡi dao hình vòng cung dài khoảng 5mm. Tôi gắn luôn dao này vào chuôi của dao lưỡng dụng
- Kéo nhỏ
- Chổi lông (loại chổi quét sơn)
- ... và một số thứ khác mà các bạn có thể nghĩ ra để sử dụng cho phù hợp

Dao vát lưỡng dụng, loại dao mà tôi ưa thích, có thể sử dụng để gọt mọi công đoạn 1 củ thủy tiên :

Dao máng, nó là chuôi của dao vát lưỡng dụng (tôi đặt họ làm vậy cho tiện) :

Loại dao gọt thủy tiên chế tạo sẵn mà họ thường bán tại phố Nguyễn Khuyến – Hà Nội : Tôi không thích loại dao này vì nó nhẹ phèo, cầm không chắc tay và quá sắc, kiểu sắc lẻm của lưỡi dau cạo râu, rất dễ đứt cuống hoa hoặc phạm vào bao hoa.

II.Phương pháp cắt tỉa, tạo hình : Nguyên tắc chung là phải tĩnh tâm, tỉ mỉ, nhẹ nhàng trong mọi công đoạn gọt củ thủy tiên

1. Làm sạch củ :
Củ mua về bóc bỏ đất ở đáy củ, bóc hết các bẹ lá khô và ngâm nước 48h cho vỏ củ hút nước căng mọng ra để dễ gọt.

Ngâm nước rồi làm sạch lại một lần nữa :

2. Bóc vỏ củ :
Bắt đầu động dao trên mặt củ theo vòng cung của củ, cách vầng rễ 1cm, rạch một đường vòng cung :

Nhẹ nhàng tách từng lớp vỏ củ :

Cứ bóc như vậy khi vào gần đến giữa củ thì phải hết sức thận trọng kẻo phạm vào bao hoa, cuống hoa và lá, cho đến khi để lộ hoàn toàn mâm củ. Trong khi tách, nếu gặp các mầm xiên xẹo bên ngoài thì cắt bỏ, chỉ giữ lại các mầm ở chính giữa củ nằm thẳng hàng nhau :

Đối với các mầm sườn cũng bóc vỏ như với củ chính. Thông thường, các mầm sườn cũng có một cành hoa nên chúng ta khi gọt cũng hết sức chú ý vì các lớp vỏ ở mầm sườn ít nên khi gọt rất dễ phạm vào bao hoa.

3. Bóc bào mầm :
Sử dụng dao vát lưỡng dụng và máng để khoét sâu các khe giữa các bào mầm để dễ bóc bào mầm và xén lá sau này. Sau đó, dùng mũi dao nhẹ nhàng rạch bào mầm để lộ ra lá và hoa. Thao tác này các bạn hết sức chú ý vì rất dễ phạm vào bao hoa. Nếu làm rách bao hoa thì chắc chắn hoa sẽ bị câm và thối hoa. Theo kinh nghiệm của tôi, các bạn nên rạch một đường ở bên cạnh của bào mầm, từ trên xuống dưới, thay vì rạch chính giữa bào mầm vì ở bên cạnh đã có các lá nằm bên trong che chở cho bao hoa. Sau đó, dùng dao máng bóc bào mầm (là một bao màu trắng bao bọc quanh lá và cuống hoa như trong hình) để lộ ra lá và bao hoa :

Khi bóc tách bào mầm xong, củ chính và các mầm sườn nó sẽ như thế này :

Thế này nữa :

Các bạn nhìn thấy trong hình giữa những lá xanh màu lá mạ có một bao lồi ra, nho nhỏ màu vàng nhạt đó là bao hoa. Đây chính là phần quan trọng nhất của củ thủy tiên, nếu lỡ tay làm thủng hoặc gọt phạm phải là hỏng một hoa. Khi gọt mà thấy có mấy mẩu màu vàng cam sẫm rơi ra là hỏng một cành hoa rồi đấy. Thông thường, mỗi mầm có 4-5 lá, bên trong là cuống và bao hoa.

4. Xén lá :
Các lá thủy tiên, nếu không được xén tỉa thì sẽ luôn mọc thẳng lên tua tủa, nhiều khi che lấp mất hoa nên không được đẹp lắm. Do vậy, muốn lá mọc thấp và uốn lượn phía dưới hoa thì ta phải xén lá. Xén lá theo cạnh nào thì nó sẽ uốn lượn theo cạnh đó . Dùng dao lưỡi vát rạch một chút trên ngọn lá rồi dùng dao máng xén dọc theo chiều dài của lá cho tới tận cuống lá.

- Tạo lá cong hình móc câu : gọt, cạo một chút đằng sau lá từ ngọn lá cho tới giữa lá hoặc tới gốc lá, tùy theo bạn muốn cong ít hoặc cong nhiều.
- Tạo lá lượn vòng tròn : Từ đỉnh lá xén đi 1/3 tới ½ độ rộng của lá từ ngọn lá cho tới gốc lá.
- Linh tinh : kết hợp cả hai loại trên

5. Cạo cuống hoa :
Cũng như lá, nếu không tác động, trụ hoa thủy tiên sẽ cùng nhau mọc thẳng và trên đỉnh sẽ là một chùm những bông hoa nhỏ. Nếu muốn cuống hoa cong nghiêng nghiêng thì ta dùng dao cạo nhẹ lớp vỏ mỏng của cuống hoa ngay dưới đế bao hoa. Cạo chiều nào, hoa sẽ cong theo chiều đó. Có thể cạo một chút, có thể cạo từ đế bao hoa cho tới gốc cuống hoa, tùy theo yêu cầu tạo hình cong ít hay cong nhiều. Cần chú ý kẻo đứt cuống hoa.

6. Tạo hình :
Tôi mới gọt thủy tiên được vài lần, chủ yếu là mày mò gọt theo cách dễ nhất, phổ thông nhất. Để tạo hình con cua, gà trống, thiên nga, thuyền buồm... đòi hỏi sự tập luyện nhiều năm, khéo léo, có óc tưởng tượng phong phú và thường xuyên rút kinh nghiệm. Tiếc rằng, không phải dễ dàng mà tập gọt và tạo hình thường xuyên được vì mỗi năm chỉ có một lần và chỉ gọt trong một thời điểm nhất định, trong phạm vi vài ngày, sớm cũng hỏng, muộn cũng chẳng ra gì. Hy vọng vài năm nữa sẽ học hỏi và tạo hình được theo các chủ đề.

III. Thủy dưỡng
Thủy dưỡng là quá trình nuôi trồng trong nước. Đây là một khâu rất quan trọng trong quá trình gọt thủy tiên, nó quyết định phẩm chất của một giò thủy tiên. Trong quá trình thủy dưỡng phải thường xuyên xem xét, điều chỉnh lá và hoa cho đẹp vì lá và hoa trong giai đoạn này rất dễ điều chỉnh, uốn nắn.

1. Làm sạch trước khi thủy dưỡng :
Dùng panh, kéo, chổi lông làm sạch các mảnh vụn giắt trong các khe bẹ củ, sửa lại các vết cắt cho thật ngọt. Xem kỹ mặt trước, mặt sau của củ xem có chỗ nào bị giập hay không, nếu có phải gọt sửa lại vì củ giấp rất dễ ủng, thối.

2. Loại nước sử dụng :
Thủy tiên ưa nước sạch, trong, tốt nhất là dùng nước mưa, nước giếng khơi, nước suối. Nước máy cũng dùng được nhưng nên để vài ngày cho bay hết hơi clo mới dùng được.
Thay nước hàng ngày đối với chậu nông và 2 ngày đối với chậu sâu. Nếu nhiệt độ ngoài trời cao phải thay nước hàng ngày vì trời nóng rễ và bẹ củ rất dễ thối, ủng.
Nếu nước có hiện tượng vẩn đục, phải lập tức xem xét củ xem có phần nào bị thối không, nếu có thì dùng dao gọt rộng hết phần bị thối, ủng và rửa thật sạch dưới vòi nước chảy, có thể rửa bằng nước muối loãng rồi tiếp tục thủy dưỡng.

3. Ngâm cầu :
Sau khi gọt và làm sạch xong thì ngâm mặt cắt, gọt, tỉa vào nước trong 24 h để rửa sạch nhựa chảy ra từ vết cắt, nhựa sẽ đùn ra và đông lại dẻo quánh trên các vết cắt gọt. Nếu không rửa sạch nhựa thì các vết cắt sẽ bị oxy hóa làm cho thâm lại.

Dùng chổi lông, bông cọ rửa mặt cắt và thay nước mỗi 8h :

4. Chậu thủy dưỡng :
Sau khi ngâm cầu, ta đưa củ lên chậu thủy dưỡng, đặt củ nằm ngang và hướng mặt cắt gọt lên trên. Dùng bông hoặc vải mềm phủ lên các vết cắt và rễ sao cho mảnh vải, bông luôn ướt, mục đích để rễ và các vết cắt không bị khô dẫn đến thâm. Không đổ ngập nước thay vì dùng bông phủ vì nếu ngập nước thì các vết cắt gọt lại bị ủng, thối.

Có thể dùng loại bông tẩy trang (trộm của vợ), tách ra làm đôi rồi phủ lên mặt cắt của củ :

Tôi thường dùng thùng xốp đựng hoa quả để làm chậu thủy dưỡng, cắt bớt độ cao của thành, dùng tấm lưới sắt làm giá rồi đặt các củ thủy tiên vào đó để thủy dưỡng. Nó có thể chứa được 6-7 củ :

Sau khi đặt vào chậu thủy dưỡng thì ta nên để trong nhà 3-4 ngày do các vết cắt liền sẹo, lá bắt đầu mọc dài ra và hơi xanh mới đưa ra ngoài trời. Không để cây dưới ánh nắng trực tiếp, mưa gió. Ban đêm phải chuyển vào trong nhà để tránh sương đêm làm chột lá, hoa
Hàng ngày khi thay nước cần rửa sạch củ hoa và kiểm tra, điều chỉnh lá và ngồng hoa theo ý muốn. Chú ý ngồng hoa vì lá mọc thấp, lượn vòng dễ chèn lấp ngồng hoa làm ngồng hoa cong vẹo không đẹp mắt.

5. Thời điểm gọt :
Cái khó của người gọt hoa thủy tiên là phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết. Trời nóng ẩm thì nhanh nở hoa, trời lạnh thì chậm. Củ thô được bán ở chợ Bưởi, chợ Mơ và một số nơi khác ở HN từ tháng 11 âm lịch. Thông thường, ở Hà Nội bắt đầu gọt trước ngày mồng 1 Tết từ 20 – 25 ngày. Tức là chúng ta sẽ tiến hành gọt vào những ngày từ mùng 5 đến mùng 9 tháng 12 âm lịch. Dự đoán năm nào ấm thì gọt trước tết 21-22 ngày, năm nào lạnh nhiều thì gọt trước tết khoảng 24-25 ngày. Tất nhiên, trong giai đoạn thủy dưỡng thì ta cũng có thể điều chỉnh được phần nào, nhưng dự đoán trước được thì nhàn hơn và cũng ấn tượng hơn..
Để chắc ăn, trong vòng 4 ngày thì mỗi ngày gọt 1 củ, thế nào cũng có 1-2 củ nở trúng 30 tết.
Trước đây, các cụ có lệ thi gọt, tạo hình thủy tiên làm sao nở đúng giao thừa thì đoạt giải thưởng lớn. Người ta cho rằng, năm nào gọt hoa thủy tiên mà nở đúng giao thừa thì năm đó sẽ rất may mắn. Tất nhiên, những giò thủy tiên nở sớm hay nở muộn thì đều cũng tốt vì người phương Đông quan niệm thủy tiên đem lại sự may mắn và trường thọ.

6. Điều chỉnh thời điểm nở hoa :
Từ khi hoa xé bao nang đến khi hé nở khoảng 5-6 ngày. Ta có thể điều chỉnh ngay trong thời điểm này. Cách thường dùng là can thiệp bằng nhiệt độ, ánh sáng. Điều chỉnh cho củ ra hoa sớm dễ hơn là ra hoa muộn.
Muốn củ ra hoa sớm thay nước ấm để thủy dưỡng, phơi ra ngoài nắng trực tiếp. Đêm đưa vào trong nhà che giấy, nilon rồi dùng bóng điện chiếu sáng.
Muốn củ ra hoa muộn thì phải nhiều lần thay nước lạnh, có thể dùng đá trong tủ lạnh ngâm nước xuống khoảng 15 độ C rồi dùng nước này để thay. Không phơi nắng mà phải để trong nhà tối hoặc chỗ râm mát, ban đêm đưa ra ngoài trời.

Trên đây là những kỹ thuật cơ bản mà tôi mạnh dạn đưa lên để các bạn tự tay gọt được thủy tiên chơi tết. Để có một giò thủy tiên theo cách thức giản dị nhất thì cũng không phải là quá khó hay đòi hỏi kỹ thuật cao siêu gì cho lắm, chỉ cần một chút khéo léo, một chút tỉ mỉ là chúng ta hoàn toàn có thể tạo ra được một giò thủy tiên cũng không đến nỗi nào, chắc chắn sẽ đẹp hơn "hàng chợ". Tự mình làm được cũng là một điều rất thú vị.

-st-

Read more…